Psychologische Praktijk Michelle Bakker

Overspannen of burnout?

Overspannen of burnout, wat is het verschil? De definities worden nogal eens door elkaar gebruikt. Soms wordt er gezegd dat je bij een burnout helemaal niets meer kan en alleen nog maar op bed ligt. Dit is echter niet zo. Hier zijn de verschillen:

• Overspannen:
• Je hebt al langere tijd last van chronische stress
• Je vindt werken/presteren steeds moeilijker worden
• Je hebt last van stressklachten zoals hoofdpijn en stijve spieren
• Met een paar weken vrij kom je er weer bovenop

• Burnout:
• Alles is moeilijk en zwaar geworden
• Functioneren in het dagelijkse leven lukt niet onder andere doordat je moeite hebt met focussen
• Je hebt nog meer stressklachten erbij zoals slecht slapen en niet meer kunnen ontspannen (fysiek en mentaal)
• Het kan maanden tot jaren duren voor je hersteld bent en je blijft gevoelig voor stress

Overspannenheid komt vooraf aan de burnout. Hierdoor heeft het veel zin om meteen actie te ondernemen als je het gevoel hebt dat je emmeer overloopt, je batterij op is, je het gevoel hebt dat je het allemaal niet meer aan kan.

Telefoonverslaving

In het nieuws wordt er gepraat over de grote groep jongeren die last heeft van een telefoonverslaving. TikTok en Instagram bieden eindeloze stromen boeiende video’s en foto’s. Niet alleen van beroemde mensen, maar ook van vrienden en kennissen. Iedereen houdt elkaar in de gaten. Wie heeft de nieuwste producten? Wie ziet er het beste uit? Met alle beschikbare filters lijken mensen ineens een onhaalbare schoonheid te bezitten. En dat is het, onhaalbaar, maar niet iedereen beseft dat. Het idee dat je er anders uit wilt zien dan je doet is schadelijk. Je geeft er namelijk de boodschap mee af aan jezelf dat jij niet goed genoeg bent. Daarnaast kan een telefoonverslaving slecht zijn voor je slaap en je contact met mensen in de ‘echte’ wereld.

Een telefoonverslaving is goed aan te pakken met cognitieve gedragstherapie. Eerst moet je kijken waar de verslaving tot afleiding vandaan komt. Waarom wil iemand weg uit het hier en nu? En zijn er alternatieven voor de telefoon? Daarna ga je kijken hoe je bepaalde gedachten kunt gaan ombuigen. Met mindfulness kan er ook nog gewerkt worden aan het leren ontspannen en het concentratievermogen.

Mindfulness

Er zijn vele mogelijkheden om mindful te zijn. Dit kan al tijdens het opstaan, het eten of onder de douche. Wees je bewust van wat je doet en doe het met aandacht. Er zijn ook veel mindfulness meditaties op internet te vinden of apps die zich hier speciaal op richten. Probeer er een dagelijkse gewoonte van te maken. Dan heb je er het meeste profijt van. Je concentratie vermogen verbetert en je leert beter om te gaan met stress.

Grenzen en vertrouwen

Wanneer we communiceren met de mensen om ons heen, zitten we in een bubble van vertrouwen. Dit vertrouwen betekent dat we op elkaar kunnen rekenen en dus ook dat wat de ander zegt, waar is. We kunnen tenslotte niet werken met informatie die onbekend is voor ons.

Wanneer je echter niet je grens aangeeft en ja zegt, waar je eigenlijk nee had willen zeggen, verbreek je dat vertrouwen en zet je jezelf buiten de bubbel van vertrouwen. Je hebt tenslotte iets gezegd wat niet waar is. De ander voelt vaak dat er iets niet in de haak is, maar het is onduidelijk wat. Diegene kan gefrustreerd raken en reageert dat af op jou. Daarmee zet die ander zichzelf ook buiten de bubbel van vertrouwen. Dit alles samen kan dan leiden tot heftige conflicten met alle gevolgen van dien.

Hier zien we hoe belangrijk het is voor jou én de ander, dat jij aangeeft waar je grenzen liggen.

Het is niet altijd makkelijk om erachter te komen waar je grenzen liggen. Soms weet je het pas wanneer je er al overheen bent gegaan. Onthou de situatie dan goed of schrijf het op en leer jezelf beter kennen. En weet: je mag altijd terugkomen op een beslissing!

Het juiste spoor

Hoe herken jij dat je toch weer op het verkeerde spoor zit?

Ken je dat, dat je denkt dat je eindelijk weer lekker bezig bent, energie hebt en vol gas kan geven, maar dan blijkt dat je toch weer op het verkeerde spoor zit? En er meteen weer dagen vanaf ligt…

Het is heel lastig om het verschil te zien tussen daadwerkelijke vooruitgang en weer in de stress draaimolen zitten. Bij beide heb je weer meer energie en zin om dingen te doen. Het één volgt ook meestal het ander. Bij een kleine opleving is het te gemakkelijk om meteen weer door te willen stoten. De kleine vooruitgang wordt om zeep geholpen doordat grenzen niet bewaakt worden.

Hoe herken je het verschil?

Heb je het gevoel dat als je nou nog maar net even dat ene dingetje doet, je voldaan zal zijn?

Kan je niet goed stilzitten?

Heb je constant trek of juist ineens helemaal niet meer?

Plan je meer afspraken dan normaal?

Dan moet je je toch eens achter de oren gaan krabben…

En misschien in kaart brengen waaraan jij het nog meer herkent voor jezelf. Een soort waarschuwingslijstje. En dan niet eigenwijs zijn! Als je symptomen zeggen dat je op het verkeerde spoor zit, ga er dan vanaf!

Prestatie druk

In de maatschappij van vandaag voelen veel mensen een flinke druk om te presteren. We moeten een goede baan hebben, er goed uit zien en veel vrienden hebben. Doordat we zoveel van elkaar zien, is het makkelijk om jezelf te vergelijken met anderen. Hierdoor wordt je (te) vaak geconfronteerd met het ogenschijnlijk ideale leven van een ander. Je eigen leven lijkt niet goed genoeg. Je wil meer en beter.

Door steeds tegen jezelf te zeggen dat wat jij hebt of doet niet goed genoeg is, geef je jezelf een negatieve boodschap. Die negatieve boodschap werkt door op je zelfvertrouwen. Langzaam wordt je zelfvertrouwen lager. Ondertussen probeer je steeds harder je best te doen om beter te worden. Je blijft het proberen en je bijt jezelf er steeds harder in vast. Je streeft een onhaalbaar doel na.

Als je te lang en te hard je best blijft doen om iets te behalen zonder dat dit lukt, heb je alle ingrediënten in huis voor een flinke dosis stress die tot overspannenheid en burnout kan leiden.

Kom terug naar jezelf! Dit doe je onder andere door weer meer van jezelf te gaan houden. Wie ben jij? Waar sta je voor? Richt je op de wereld om je heen. Wie zijn er belangrijk voor je? Wat beteken je voor deze mensen? Met mindfulness kan je meer in het hier en nu komen. Je maakt er de wereld iets kleiner van als het ware en het leert je ontspannen zodat de stress wat kan zakken.

Overspannen

Wanneer je overspannen bent, een burnout hebt of chronische stress ervaart, komt er meer bij kijken dan alleen het standaard rijtje aan klachten zoals hoge ademhaling en hartslag, hersenmist, slecht slapen en verteren, etc. Deze klachten werken namelijke door op de rest van je leven. Je lichaam staat constant op tilt waardoor alles harder binnenkomt. Zo ben je ook vaak OVERGEVOELIG voor commentaar, drukte en fysieke klachten. Hierdoor kun je vaker in CONFLICT situaties terecht komen, of vermijd je ze juist meer, sluit je je steeds meer af waardoor je eenzaam wordt of blijf je maar bezig alles over je heen te laten komen omdat je geen goed werkend AFWEERMECHANISME hebt.

Ondertussen vertsterkt de hersenmist/concentratieproblemen gevoelens van onzekerheid en isolatie. Je kan het gevoel hebben de grip kwijt te zijn wat unheimlich aan kan voelen. Je bevindt je ook vaker in situaties waarin je later vindt dat je het anders had moeten doen maar eigenlijk weet je niet hoe.

Burnout is vaak nog moeilijk te begrijpen voor mensen die het niet zelf hebben meegemaakt. Mensen zien het ook niet aan je, ook al denk je zelf dat het overduidelijk is. VERTEL HET ZE. Vertel hoe het is voor je. Hoe het voelt. Alleen dan kunnen ze rekening met je houden.

Lief zijn voor jezelf

Lief zijn voor jezelf. Wat bedoelen we daarmee? Jezelf rust en ruimte geven, maar ook op een manier handelen waarmee je jezelf niet tekort doet. Wat zeg jij tegen jezelf iedere keer dat je:

-weer ja zegt terwijl je nee wil zeggen?

-over je heen laat lopen?

-niet genoeg tijd neemt voor jezelf?

-alleen maar bezig bent met anderman’s geluk ipv je eigen?

-niet duidelijk maakt wat JOUW behoefte is?

-niet goed voor jezelf zorgt?

-niet vertelt aan anderen waar je mee zit?

-tegen jezelf zegt dat je niet moet zeuren?

-je gevoelens geen ruimte geeft?

Je zegt ermee dat je er niet mag zijn, dat jij het niet waar bent om hulp of liefde te ontvangen van jezelf of van een ander. Kan je je voorstellen wat dat met een mens doet?

Geef jezelf de juiste signalen en voel je beter over jezelf door:

-lief te zijn voor jezelf middels een cadeautje, een warme choco, een rust momentje, een relax dag, een massage

-je gevoelens en overdenkingen te bespreken met de juiste persoon. Je weet wel, die ene, die echt luistert. En anders een therapeut.

-lief te zijn voor je lijf. Zorg voor een goede nachtrust. Drink een weekje geen alcohol (heel slecht voor je slaap), eet gezond, ga wandelen. Of niet. Doen waar je zin in hebt is ook heel belangrijk!

Herstellen van een burnout

Hoe herstel je van een burnout? In de eerste fase, de crisis stand, het moment dat je je realiseert dat je veel te lang over je eigen grenzen bent gegaan en alle signalen hebt genegeerd, ga je even helemaal niets doen. Dat betekent alles wat er kan blijven liggen, neerleggen en alles wat echt moet gebeuren, zoveel mogelijk delegeren. Vraag om hulp, bestel je boodschappen, zet je wekker uit, zeg afspraken af, oftewel doe zo min mogelijk. Je brein zal je de hele tijd stootjes proberen te geven van ‘kom, hup, nog heel even dit, nog even snel dat’ en dat is precies waar je vanaf wil. Jouw brein ziet dat verkeerd. Hij/zij moet even de mond gesnoerd worden.

In de volgende fase ga je kijken wat er nou eigenlijk gebeurd is met je. Waar ging het mis? Wat zijn jouw valkuilen? Op deze manier kan je voorzichtig aan weer eens wat gaan ondernemen terwijl je ver weg blijft van jouw stress triggers. De meeste mensen gaan naar buiten, wandelen, soms afspreken met een vriend of vriendin. Zo ben je wel weer actief, maar op een heel laag pitje.

Langzaamaan zal je merken dat je heel soms weer eens wat meer energie hebt. Dit komt in golfbewegingen. Op die momenten is het goed om die energie te besteden aan je zelfontwikkeling. Op die manier krijg je er uieindelijk meer energie van terug in plaats van dat je het opmaakt aan dat tijdelijke geneugten oplevert. Je kunt bijvoorbeeld kijken naar wie je bent, je sterke en zwakke punten, waar je voor staat, wat je normen en waarden zijn. Je kunt ook leren mediteren en meer vanuit een helicopter view naar je gedachten kijken.

Nu komen de meest verraderlijke momenten. Je surft nog steeds op de energie-golven en iedere keer dat je omhoog gaat wil je geloven dat het deze keer echt zo blijft. Je zet door en zegt tegen jezelf dat je ‘genezen’ bent. De eerste honderd (of iets dergelijks) keer val je weer net zo hard terug nadat je tegen je grenzen bent aangelopen. Op zich goed om die grenzen af te tasten, maar niet te vaak want ook die kosten energie en niet te hastarrig, anders zit je het proces alleen maar in de weg.

Hou vol, blijf je activiteiten pakket uitbreiden, accepteer de terugvallen en leer heel goed luisteren naar je lichaam. Zo herstel je van een burnout.